• Kiokio tua kala bindende, nkunga wu mosi wa kele ku tu zietesanga ntu kuna Mbanza Ngungu. Bana ba orchestre LOS ANGELES ba yimbila wawu. « Mundele, donnes-moi le caisse » ou « Meso mani ma mbote »… Voilà pour vous rafraîchir un peu la mémoire et ne pas vous prendre à court d'idées. Dans la tonitruante partie introductive de cette chanson, le cœur lançait un cri strident : « KU MBOMA NTUKIDI, TATA NGIELE KINGULA MAVIMPI ». A notre tour, nous imitons nos amis de LOS ANGELES pour  vous informer : « KU NGUNGU NTUKIDI, BISIMBI NGIELE KINGULA MAVIMPI ». Effectivement, je reviens de Mbanza Ngungu où j’ai séjourné durant une trentaine de jours. Que des beaux souvenirs et parfois des déceptions m’ont accompagné durant ce bref séjour passé parmi les miens. Je commencerai par les déceptions, car sans le savoir peut-être,  Mbanza Ngungu est en train de se vider de toute sa sève vivifiante. Tous les anciens qui ont écrit l’histoire de cette cité, ici je fais allusion à nos parents et à nos bambuta sont en train de s’en aller un à un.  Le dernier en date qui est parti et qui a attiré mon attention, c’est Papa Joël MAHENGA. La communauté manianga regroupée au sein de la Mutualité du Secteur Kivunda a perdu un de ses fils les plus respectés et les plus méritants qui laisse derrière lui un souvenir intarissable dans les cœurs de tous ceux qui l’ont connu. Souvent en des telles circonstances, on se pose la délicate question de savoir qui sera le suivant sur cette liste macabre…

    Mambu ma luzingu mayingi kuani mena va vata dieto, kansi tu lenda mpe vovela mambu matadidi courant électrique ye maza ma ndua. Ba mfumu za SNEL ye REGIDESO, lusikama. Mbanza Ngungu ka yina ya sikila ko mu mambu momo ma tadidi bisalu bieno…

    Ki mfua mfua, ki mpinga mpinga, Ma se mu kuenda mena, bosi beto tua kumini ba nani ? C’est avec bonheur que j’ai retrouvé quelques Bisimbi bia nkulu. Lundemvokela ! Konso bantu ye n’kumbu awu. Ka faute ya beto ko vo kua kala ku Thysville ko mu ntangu Tata l’Abbé Emile Dinganga ka nikuna Vata dieto.

    - Bisimbi bia Nkulu yi matoko ye zi ndumba zozo za butuka ye ba kala ku Thysville mu ntangu ya Ngielele Dacxel, Ngibi, Meya Meya, Maria Tebo, Marie Weya, Photo Bravo, Musuela, Papa Nkodia Père Nourricier, Mayento, Ma Marie Kuta, Ma Alphonsine, Ma Dibata, Ma Dieti Makunsa, Thomas, Niki, Mille façons, Matoko Ziola, N´selebete, Mvunzia, N´zunu wa Mbua, Maître Nsokele, Maître Méthode, Maître Douens alias Kimbungu, Maître Zamfiku, Maître D’un côté, Maître Marius, Mam´bakila kuna Nsonankulu, Mckenzie le gros mundele qui surveillait le chemin de fer, Kibuaka nsuki, Kifua disu, Nsusu a fua, Vieux Nikuna, Vieux Mabua, Vieux Thomas, Vieux Tarzan, Vieux Benjamin, Vieux Kimona, Tata Mpuaya, Panda Américain, etc...

    - Bisimbi bia nkulu, yi bobo ba mona nsaka za mfututu za Diables Rouges ye Amicale, Yi mase momo makele sakananga kuna Mutuelle Bar ya Papa Ali Sidi, ku Congo Bar ya Papa Jean Dibua ye ku KiaKia Bar ou Paris Soir du couple Kiamana et Jules Benga, Yi matoko momo ma kala mu nsaka za scoutisme za troupe Saint Matthieu, ye ba nkaka ba Guides kuna Ecole Notre Dame,

    - Bisimbi bia nkulu yi bana ba Ngungu bobo ba nua maza ma Kusu Kusu, bobo ba sansukila mu mampa ma Boulangeie Denise, ba yobela ku maza ma Kikuta, ba kala kuendanga mu nsaka kuna Ndimba Leta, ku Kumbi, Kidiaki, Mbanza Luvaka, ye kuenda sosi mfulunta, mingiengie, manga, mavoka, ntundulu ye vo m´buba kuna mfinda Noki.

    - Bisimbi bia nkulu yi biobio biakele toma zolanga nsaka za Kinsielomoka. 

    - Bisimbi bia nkulu bia yingi bia tomboka ku nseke ye ba yenda kisosela mu Mfinda ye nzanza mia nkaka. Kiese kia yingi kia kele yamu mu retrouvailles za kele kuna Mbanza Ngungu. Ya bakidi ntangu mu monana ye ndambu ya Bisimbi bia Nkulu bonso : Célestin Mayayila, Matuta Mariano, Vieux Magon, Ngombo Spaak alias Wagon Bill, Vieux Bosco, Pierre Nkezi Ketpit, André Munsangi dit Mundele, Mambuene Parangle, Dédé, Vieux Simon Vingadio, Degori, Spirou, le Chef coutumier Bungalow, Mbuta Daniel Kinsumba, Jean Dibua, Mbuta Leki Mavos, Bébé Mavos, Lema Alphonse Gabon, Bernard Nanisalavo, Kimbembi Lulu, Lou, Maître Remy Nsumbu, Vieux Salomon, Vieux Otra, Mavambu Bertholet, …

    Nkia mpila kiese kia kala beto mu monana diaka ye nkundi eto Mavania alias Prungunzu. Kileke kieto kia ntuadi muna avenue Thys. Yani wa kuma vuanda ku mbanza Kinshasa, kansi, Mbemba kani wele, ka vilakananga Mfuma ko. Yandi diaka wa yiza mu nzietolo ku Mbanza Ngungu yoyo beto bawonsono ka tu lendi vilakana ko mu kingula mavimpi kua ba mpang boboi basala kuna belo kiokio...  

    Ya monona diaka ye Nsau Thalys alias Lubueta  ye Mbuta Ntoni Nkama, ye Jean Nkama alias Miranda, Mama Véronique, muana Mama Belo (yoyo wa tu lambidingi mikati),  ye Ndona Régine,  

    Bisimbi bia mpa mpe ba mbote kuawu bena. Moyen tu fuete ku batangila nkatu, kadi ba yingi kibeni bena. Yi bawu beta diatisa mu lumbu kia wunu Mbanza Ngungu. Bika Mfumu Nzambi ka ba sakumuna ye ka ba vana kikesa mu kotesa ntemo va kati kua belo kieto.

    Je n’ai pas dérogé à notre règle et à notre tradition. Ya tomene dia ngulu ya fukusua, yoyo ya kuna zandu dia nene. Tata Petro Nguidi ye Nkata Mpindi ba tu sisila fu kiokio. Ku Ngungu kiese ye kiese mu mona vo kuanga bia nsesa ye biobio bia ndika bia kinu kaka lambua. Ya tomene dia nsafu, ma voka, nguba za maza, masangu, madioko ye madia ma mbote momo beno mosi lu tomene zaya.

    Ku Ngungu, taxis de la ville za kotele. Vo dilenda lendakana vo nzila zawonso za baka macadam bonso kuna avenue Nsona Nkulu, ngatu taxis si za kuma kuenda ye kuna Kumbi.

    Mu fokola ngiambila zeto, tu luzayisi kua beno isimbi biawonsono biobio bia tawuka. Mbanza Ngungu, ya kinu kuani buna wa zayila yawu. Mpimpa vo yi fuene, vento evo mupepe wa mbote wu fuete ku vana tolo tua mbote. Ku Ngunguville, mbu evo ma vekua kua nkatu. Lu toma bo zaya mpe vo Nzo za mpa mu tungama zina. Vo ku lendele sumba lupangu evo ntoto ko, sala luzolo kani kuna lupangu lua mase maku wa tomesa nzo yoyo wa sansukila. Yi bobo kaka tu lenda tomesena beto bawonsono Mbanz'eto. Ba mpangi beto Bazombo bawu vo : Wo ka kembe ko, ku zaya ko. Kia nkueno mbalu, ngeye mosi, u kitungila fi sudi fiaku kuna Sina.
    MFOKO !!!


    2 commentaires


    Suivre le flux RSS des articles de cette rubrique
    Suivre le flux RSS des commentaires de cette rubrique